Święta to czas radości, bliskości i wyjątkowych chwil. Pięknie udekorowana choinka, prezenty czekające na otwarcie, tradycyjne zapachy i potrawy na wigilijnym stole oraz wizyty dalszej rodziny. Wszyscy chcemy, aby ten czas był przyjemny i wyjątkowy.
Jednak święta dla dziecka z autyzmem i jego najbliższych to często pole minowe – pełne pułapek i ciągłego zapobiegania eskalacji problemów.
Warto zauważyć, że nasze dzieci nie są małymi Grinchami i nie chcą specjalnie popsuć świąt. Jednak okres świąteczny może stanowić dla nich wyzwanie z wielu powodów. Głośne dźwięki, zmiana rutyny, nowe zapachy czy tłumy gości mogą prowadzić do przytłoczenia. Oczekiwanie na prezenty i jedzenie, tłumione emocje, tzw. „nakręcanie się” to tylko czubek góry lodowej.
Czy to oznacza, że powinniśmy zrezygnować ze świątecznych planów i przygotować się na kilka trudnych dni, o których będziemy chcieli później jak najszybciej zapomnieć? Absolutnie nie!
Chcesz wiedzieć, jak stworzyć magiczne, a zarazem komfortowe święta dla dziecka z autyzmem (i całej reszty rodziny)? Oto kilka praktycznych wskazówek:
Planuj i komunikuj zmiany z wyprzedzeniem
Dzieci ze spektrum autyzmu często czują się pewniej, gdy ich codzienność przebiega według przewidywalnych schematów. Nagłe zmiany w otoczeniu, takie jak dekoracje czy odwiedziny gości, mogą zakłócać ich poczucie bezpieczeństwa.
Dlatego ważne jest, aby odpowiednio wcześnie wprowadzić dziecko w świąteczny plan dnia i pozwolić mu przygotować się na nadchodzące wydarzenia. Aby ograniczyć stres związany z nadchodzącymi świętami:
- Stwórz harmonogram: Przedstaw wizualny plan na świąteczne dni. Możesz użyć obrazków, piktogramów lub kolorowych karteczek.
- Wprowadź zmiany stopniowo: Jeśli planujesz udekorować dom, rób to etapami. Pozwól dziecku uczestniczyć w dekorowaniu, jeśli ma na to ochotę.
- Omów wizyty gości: Uprzedź dziecko, kto przyjdzie, i ile osób będzie obecnych (ciekawe podejście w tym poście).
Zadbaj o bezpieczną przestrzeń
Podczas świątecznego zamieszania dziecko może potrzebować chwili wytchnienia. Gwar rozmów, dźwięki świątecznych utworów czy migoczące światełka na choince mogą szybko stać się przytłaczające.
Zorganizuj cichy kącik, w którym będzie mogło się uspokoić, jeśli poczuje się przytłoczone. Jeśli święta dla dziecka z autyzmem mają być udane, zapewnienie takiej przestrzeni doskonały pomysł. Bezpieczny azyl pomoże mu przetrwać stresujące momenty i uniknąć potencjalnych kryzysów. Aby go stworzyć:
- Ulubione przedmioty: Umieść tam ulubione zabawki, książki czy sensoryczne gadżety.
- Minimalizacja bodźców: Wybierz miejsce z dala od hałasu i intensywnych świateł.
- Ustal sygnał: Umów się z dzieckiem na sygnał (np. podniesienie ręki), którym da znać, że potrzebuje przerwy.
Dostosuj dekoracje i atmosferę
Świąteczne ozdoby i dekoracje wprowadzają wyjątkowy klimat, ale w święta dla dziecka z autyzmem mogą stać się źródłem nadmiaru bodźców. Migoczące światła, dźwięki świątecznych melodyjek czy intensywne zapachy potrafią szybko przytłoczyć, powodując dyskomfort lub nadwrażliwość sensoryczną.
Kluczem jest stworzenie takiej atmosfery, która będzie jednocześnie świąteczna i przyjazna dla dziecka. Ważne, by dostosować dekoracje do jego indywidualnych potrzeb. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:
- Wybieraj subtelne ozdoby: Unikaj migoczących świateł i głośnych dekoracji dźwiękowych.
- Zapewnij kontrolę: Pozwól dziecku samodzielnie zdecydować, które dekoracje mu odpowiadają i czy chce mieć miejsce „wolne” od świątecznych dekoracji.
- Unikaj zapachowych świec: Intensywne aromaty mogą być trudne do zniesienia.
Przygotuj się na elastyczność
Święta mogą być pełne niespodzianek, dlatego oprócz planowania warto przygotować się na nieprzewidziane zmiany. Nawet najlepiej przemyślane harmonogramy czasem nie sprawdzają się w praktyce, co jest zupełnie normalne.
Dla dziecka ze spektrum autyzmu kluczowe może być pozwolenie mu na przeżywanie świąt we własnym tempie i na własnych zasadach. Elastyczne podejście pomoże uniknąć napięć i sprawi, że cała rodzina poczuje się bardziej komfortowo.
- Ustal priorytety: Skup się na tym, co najważniejsze dla dziecka, zamiast na „idealnych” świętach.
- Oszacuj Wasz budżet społeczny: zastanów się, na ile spotkań możecie sobie pozwolić? Ile wytrzymacie, bez narażania się na wyczerpanie nerwowe?
- Akceptuj odmienność: Jeśli dziecko woli spędzać czas samotnie lub nie chce uczestniczyć w pewnych aktywnościach, uszanuj to.
Uwzględnij potrzeby sensoryczne podczas posiłków
Świąteczne uczty to nieodłączny element tradycji, jednak dla dziecka ze spektrum autyzmu mogą być źródłem trudności. Nowe smaki, intensywne zapachy i obecność wielu osób przy stole mogą powodować dyskomfort lub niepokój.
Zrozumienie i uwzględnienie potrzeb sensorycznych dziecka podczas wspólnych posiłków może pomóc mu czerpać radość z tego czasu na własnych warunkach.
- Znajome jedzenie: Upewnij się, że na stole znajdą się potrawy, które dziecko lubi i zna. Jeśli Twoje dziecko chce jeść na wigilię frytki albo ulubiony rodzaj chlebka i dzięki temu usiądzie z Wami do stołu i będziecie wspólnie świętować – to ogromny sukces.
- Unikaj presji: Nie zmuszaj do próbowania nowych dań – pozwól dziecku cieszyć się posiłkiem na własnych zasadach.
- Zadbaj o czas posiłku: Jeśli dziecko nie lubi tłumu przy stole, pozwól mu jeść wcześniej lub w innym pomieszczeniu. Jeśli po swoim własnym posiłku usiądzie z Wami do stołu, to już wspaniała wiadomość i powód do radości.
Prezenty – jakość ponad ilość
Prezenty to jeden z najbardziej ekscytujących elementów świąt, ale dla dziecka ze spektrum autyzmu mogą być również źródłem stresu. Ważne, aby skupić się na tym, co sprawi mu prawdziwą radość, zamiast stawiać na ilość lub efektowność.
Dopasowanie prezentów do indywidualnych potrzeb i zainteresowań dziecka pomoże uniknąć rozczarowań i trudnych emocji.
- Skup się na zainteresowaniach: Wybierz prezenty związane z ulubionym hobby dziecka.
- Unikaj niespodzianek: Jeśli dziecko nie lubi niepewności, rozważ wspólne wybieranie prezentów. Warto też wcześniej wyraźnie powiedzieć, co nie znajdzie się pod choinką, aby uniknąć późniejszego rozczarowania i łez, bo nasze dziecko chciało, aby Mikołaj przyniósł mu coś innego.
- Prezenty nie są najważniejsze: Porozmawiajcie o tym, że chociaż prezenty mogą sprawiać radość, to nie one są w święta najważniejsze. Liczą się osoby, które z nami spędzają ten magiczny czas.
Rozmawiaj i celebruj na swój sposób
Święta nie muszą wyglądać jak z reklamy, by były wyjątkowe. Dostosuj je do potrzeb swojej rodziny. Chcecie jeść Lasagne na wigilię zamiast tradycyjnych dwunastu potraw? Nie lubicie długiego siedzenia przy stole, a zamiast tego planujecie maraton filmowy i pizza party?
Święta to Wasz czas i nie pozwólcie, aby stereotypy zepsuły jego celebrację. Jeśli Wasz sposób świętowania sprawi, że poczujecie się sobie bliżsi i będziecie mieć przyjemne wspomnienia, to znaczy, że to dobry sposób.
- Twórz nowe tradycje: Jeśli klasyczne tradycje nie pasują do waszego stylu życia, wymyślcie swoje własne.
- Zachęcaj do rozmowy: Sprawdź, co dziecko myśli o świętach, i jakie ma oczekiwania. Wspólne planowanie i przygotowania to połowa sukcesu na udane święta.
- Cieszcie się chwilą: Najważniejsze to wspólnie spędzony czas – nawet jeśli różni się od tego, co robią inni.
Święta mogą być pełne magii i spokoju, jeśli odpowiednio się do nich przygotujemy. Pamiętaj, że najważniejsze to zadbać o komfort dziecka i tworzyć wspomnienia w sposób, który będzie dla niego wyjątkowy i przyjazny. Dzięki temu świąteczne chwile staną się źródłem radości dla całej rodziny.
